Fütüristik Mimar Jacque Fresco

Jacque Fresco                                      1916 - 2017

Fotoğraftaki adama iyi bakın !

Yüzyılın en değerli ve üretici beyinlerinden olan, ilk olarak Zeitgeist Belgesellerinden tanıdığım, bu belgesellerin somut hareket tarafında en büyük emeği geçmiş ve Venüs Projesi'nin kurucusu, fütüristik mucit Mimar Jacque Fresco 18 Mayıs 2017'de 101 yaşında vefat etti. Bu yazıyı size biraz olsun Onu ve insanlığa yönelik çabalarını tanıtmak için yazdım. 

Jacque Fresco parkinson hastalığından kötüleştiği son birkaç yıla kadar hala geziyor, projesini öğrenmek isteyen insanları kendi kampüslerinde ağırlıyor ve hayali olan, insanlığın kurtuluşu toplum modelini, maketlerini, projelerini tanıtıyordu. Bence böyle güçlü bir hayal ve amaç uğruna yaşadığı için bu kadar çok ve son ana kadar aktif, üretken bir hayat yaşadı.

Bu adama iyi bakın! O görüp görebileceğiniz en insancıl, en çevreci ve en duyarlı tasarımcıdır. Projeleri diğer hiçbir mucite benzemez. İnsanlığı suistimal, gizli gündem ve hilekâr umut projeleri görmezsiniz. 10 yıla yakın süredir tanıdığım Jacque Fresco'nun gerek kendisi, gerek Onunla anılan hiçbir öğreti yer değiştirmedi, utandırmadı ya da sarsılmadı. Projeleri bir hayal değil, fantazi hiç değildi. Umut tacirliği yapmadı, hiçbir düşüncesinden ve tasarladığı şehir/yaşam modeli üzerinden kazanç önceliği gütmedi. 

Arkadaşlar, bu koca yürekli adam Venüs Projesi'ni yaratan Mimar Jacque Fresco'dur. Bir toplum mühendisi ve endüstriyel tasarımcıdır. Sizlere Onu sıkıcı ve hepsi birbirini tekrar eden siteler gibi anlatmayacağım. Venüs Projesi gelecekçi, modern bir toplum ve şehir modelidir. Bu şehirleri gerek maneviyat gerek madde anlamında en çok yakıştırdığım model MS 2150 kitabındaki şehirler ve yaşam biçimidir.

JF, Venüs Şehri maketiyle

Sosyo-ekonomik yaklaşımı ve mevcut sistemimizin insan doğasına etkileri

JF'nin yaşam modelinin bel kemiğini "Kaynak Bazlı Ekonomi" oluşturur. Para insan hayatından çıkar. Dünya gerçekte, üzerindeki tüm canlı yaşama yetecek kadar kaynağa sahiptir ama sorunların nedeni bu kaynağın adil olmayan şekilde dağılımı ve kaynaklara ulaşmak için araya para sisteminin girmesidir. Jacque Fresco'ya göre eğer tüm insanlığa anti-hiyerarşik şekilde eşit güç, eşit yaşam şartları ve kaynak verilirse böylelikle savaş ve rekabet, hırs ve para kendiliğinden ortadan kalkar ve ne şiddet, ne suç, ne herhangi bir tür suistimal artık varolamaz. Kaynak Bazlı Ekonomi, para değişim dönüşümü olmadan, doğrudan kaynak değişimi yapılarak, ya da kaynakların doğrudan hizmete, gıdaya, yaşam alanlarına dönüşmesi suretiyle insanlığın hizmetine sunulmasıdır. Günümüz modern dünyasında devletler şirketleşmiştir. Vatandaşlarına karşı asli görevlerini yerine getirmek bir yana, toplumlarının yaşam şartlarını, başta eğitim ve sağlık sistemlerini kasıtlı olarak zalimleştirmiştir. Bununla da kalmayıp devletler gelirlerinin en büyük kısmını savunmaya, silahlanmaya, asker ve polis gücüne yatırmaktadır. Buralara ayrılan kaynak, maddi ve zihinsel güç eğitim, kalkınma, sağlık ve teknolojiye ayrılsa zaten Dünya üzerinde çözülmeyecek, ─ve hatta çözülmemiş─ hiçbir sorun yoktur. İnsan özünde iyi bir varlıktır, ancak içinde bulunduğu sistemin gerektirdiği yaşam mücadelesi, rekabet ve yetersiz ya da ulaşılması güç enerji/besin ve kaynaklar Onun hayatta kalma refleksleriyle zalimleşmesine sebep olmaktadır. Her tür suç bu sebeple vardır ve şartlar iyileştiğinde ve eşitlendiğinde hepsi otomatikman ortadan kalkar. Yaşamlarımız mücadeleci bir koşuşturma olmaktan çıkıp insanlığa hizmet ve sevdikleriyle haşır neşir olma amacına dönüşür. 

Dairesel Venüs Projesi şehirleri

Şehirlerin çekirdeği

Venüs Projesi

Venüs Projesine göre yapılmış

ABD Florida'daki merkezleri

Venüs Şehirleri yüksek teknolojinin, en yüksek çevrecilikle ve sürdürülebilir enerji ile entegre edildiği insan ve doğa dostu yaşam alanlarıdır. İnsanların hayatlarını idame ettirmek için yapmak zorunda oldukları çoğu bedensel ve zihinsel görev şehirlerin merkezi otomasyon sistemine bağlanır. İklim düzenleme, tarım, dağıtım, ulaşım gibi çoğu altyapısal ihtiyaç her şehrin otomasyon sistemlerince merkezi bir bilgisayar tarafından yönetilir. Tüm ihtiyaç ve tüketim zinciri sistem tarafından her aşamada takip edilerek üretim ve dağıtım ağlarına gerçek zamanlı olarak yansır. Şehirler çok gelişmiş çöp ve atık toplama ve geri dönüştürme sistemine sahiptir. Bunun gibi tüm pis işler şehrin altındaki hatlarda cereyan eder. Venüs Şehirleri dairesel planlanmıştır. Bir daire merkezinden ışınsal olarak çeperlere doğru uzayan hatlar şehri yatay olarak bölümlere ayırırken, bu ışınları dik kesen hatlar da boylamasına yer alarak şehri işlevsel olarak ayıran diskleri oluşturur. Her şehir tam merkezinde, yani çekirdeğinde bir üniversite, kültür ve sanat birimine sahiptir. Yani Venüs Şehirleri için eğitim, kültür, sanat, eğlence yaşamın tam merkezindedir. Bu bölgeler sınıfları, kütüphaneleri, labaratuvarları, tiyatro-sinema salonları ve rekreasyon merkezlerini barındırır. İnsanın hayatta kalmak için para kazanmak üzere istemeden yaptığı tüm işi şehirlerin sistemi yürüttüğünden bize hobilerimizle uğraşmak, doğa ve dünyayı tanımak, insan ve hayvanlarla vakit geçirmek, eğlenmek ve gönüllü hizmetleri yapmak kalır. 

Venüs Projesi ile ilgili internette sayfalar dolusu çok detaylı belge bulabilirsiniz. Ben şimdilik Jacque Fresco'yu anarak bir nevi giriş yapmak istedim. Türkiye'de hakettiği kadar bilinen bir konu olmasa da çok ateşli, küçük ve titiz bir Facebook grubu var. Bu konuda muhtemelen yazmaya devam edeceğim. Şimdi size Jacque Fresco'nun vizyonunu daha iyi anlamanız için bazı konuşmalarından kesitler sunmak istiyorum.

Fresco'nun görüşleri

• Demokrasi bir kandırmaca oyunudur. O insanlara daha iyi oynamak, sunulan bir fikre onları ikna etmek için icat edilmiş bir kelimedir. Tüm kurumlar "biz özgürüz" şarkısı söyler. Eğer demokrasi ya da özgürlük kelimelerini duyarsanız çok dikkat edin. Çünkü gerçekten özgür olan bir ulusta kimse size özgür olduğunuzu söylemek zorunda değildir. 
• Günümüz bilim insanları ticari olarak ödüllendirilirler. Kimyagerler ilaç firmaları için çalışır. Henüz bilimci denebilecek türde bir kimsemiz yok. Eğer bilimciler olsaydı onları burada ─Occupy Wall Street protesto eylemlerinde─ görürdük.
• İnsanlar para sisteminin teşvik yarattığı için iyi olduğunu savunuyor. Bu çok sınırlı alanda geçerli olabilir. Ancak o aynı zamanda hırs, kıskançlık, öfke, suç, savaş, yoksulluk, kıtlık ve gereksiz ızdırap yaratmaktadır. Bütün resme bakmanız gerekiyor.
• Kıskançlık doğamızdan gelen bir davranış değildir. Kedime uzandığımda köpeğim homurdanıyor. Kedime ne zaman sarılsam köpeğimi besliyorum.  Bir süre sonra kedimi her kucakladığımda köpeğim ─mutluluktan─ kuyruk sallıyor. Eğer kıskançlık doğal, içten gelen bir davranış olsaydı bu olamazdı.
• Biz medeniyetten durağan bir halmiş gibi bahsederiz. Oysa henüz ortada medeni bir insan yok. Medenileşme devam etmekte olan bir süreçtir. Savaşlar, polisler, hapishaneler ve suç olduğu müddetçe medeniyetin çok erken aşamalarındasınız.
• İkinci Dünya Savaşı başlarında ABD yaklaşık olarak 600 tane birinci sınıf savaş uçağına sahipti. Kısa sürede bu açığı [dalga geçiyor] yılda 90.000 uçak üreterek kapadık.
  İkinci Dünya Savaşı ile ilgili olarak sorcağım şu ki: Savaşın doğurduğu ihtiyaçları karşılamak, savaş gücünü üretmek için yeterli mali güce sahip miyiz? Cevabı hayır! Yeterli para olmadığı gibi yeterli altınımız da yoktu. Ama gereğinden çok daha fazla kaynağa sahiptik! 
  ABD'nin savaşı kazanmak için eriştiği yüksek üretim gücünün ve verimliliğin altında yatan, Onun sahip olduğu kaynaklardı. Ne yazık ki bu yaklaşım ancak savaş zamanlarında sergileniyor.
• Mükemmel toplum nedir; buna dair bir fikrim yok. Bunun ne anlama geldiğini bilmiyorum. Tek bildiğim, şu an sahip olduğumuzdan çok daha iyisini yapabiliriz. Ben ütopyacı değilim. Herkesin uyum ve sevgi içinde yaşadığını görmek isteyen bir humanist de değilim. Şunu biliyorum: Eğer medeni şekilde yaşamazsak birbirimizi öldüreceğiz ve Dünya'yı yok edeceğiz.
• Ben 13 yaşımdayken bir akrabam elini metal pervaneye sıkıştırdı. Mesela bu beni lastik ya da kumaş kanatları olan bir pervane tasarlamaya götürdü. Tasarımımı bazı şirketlere gönderdim ama bununla ilgilenmediler. Kısa bir süre sonra ürün piyasaya çıktı. Bu benim pazara ilk girişim oldu.
• Çalışmalarımda geleceği öngörmeye çalışmıyorum. Tek yaptığım bilim ve teknolojiyi insan yararına en zeki şekilde nasıl kullanıma sokarım, buna bakmak. 
• Bizim toplumumuzda insanları devletlerden "çıkartıyoruz". Her şey makinelerce yürütülüyor; insanlar değil, ürünler. Yani tarım ve çiftçilik gibi her türlü üretim bandı programlanmış makine-tabanlı tasarımdır.
  Ama insanları programlamıyor ya da tasarlamıyoruz. İnsanlar böylece istedikleri yaşam tarzında yaşamakta özgürler. Eğer insanlar birbirlerini incitirse onlara yardım edilir ─ hapishaneye konulmazlar. 

Bir keresinde bana sordular:
"Sen zeki bir adamsın. Neden zengin değilsin?"
Ben de şöyle cevapladım:
"Sen de zengin bir adamsın. Neden zeki değilsin?"

Alaka cat1 doğa dünya-insan ekonomi jacque fresco venüs projesi